Zwolnienie podmiotowe z VAT to istotne narzędzie upraszczające obowiązki podatkowe dla najmniejszych przedsiębiorców w Polsce. Pozwala ono uniknąć rejestracji jako czynny podatnik VAT i związanych z tym formalności oraz kosztów. Od 1 stycznia 2026 r. wchodzi jednak w życie nowelizacja ustawy o VAT, która zmienia kluczowy parametr tego zwolnienia – limit obrotów uprawniający do jego stosowania. Zmiana ta ma duże znaczenie zarówno dla obecnych podatników, jak i dla tych, którzy rozpoczną działalność w 2025 r. lub później.
Czym jest zwolnienie podmiotowe z VAT?
Zwolnienie podmiotowe z VAT to przywilej, z którego mogą korzystać przedsiębiorcy, których roczna wartość sprzedaży nie przekracza określonego limitu. Na mocy art. 113 ustawy o VAT, do końca 2025 r. limit ten wynosi 200 000 zł. Oznacza to, że jeśli sprzedaż podatnika w danym roku podatkowym nie przekroczy tej kwoty (bez VAT), nie musi on rejestrować się jako czynny podatnik VAT.
Zwolnienie to obejmuje sprzedaż dokonywaną przez podatnika, a nie jego osobę – jest więc związane bezpośrednio z wartością obrotu, a nie z formą działalności. Co ważne, jeżeli działalność jest rozpoczęta w trakcie roku, limit oblicza się proporcjonalnie do liczby dni prowadzenia działalności gospodarczej.
Zmiana limitu od 1 stycznia 2026 r. – nowy próg 240 000 zł
Od 1 stycznia 2026 r. limit obrotów uprawniający do zwolnienia podmiotowego zostanie podniesiony z 200 000 zł do 240 000 zł. Zmiana ta została wprowadzona ustawą nowelizującą ustawę o VAT i ma na celu dostosowanie przepisów do realiów gospodarczych oraz wspieranie mikroprzedsiębiorców.
Nowy próg zacznie obowiązywać w pełnym zakresie dopiero od 2026 r., ale dla przedsiębiorców osiągających obroty między 200 000 zł a 240 000 zł w 2025 r. przewidziano przepis przejściowy, który umożliwia dalsze korzystanie ze zwolnienia w 2026 r., mimo formalnego przekroczenia dotychczasowego limitu.
Przepis przejściowy – co oznacza?
Zgodnie z art. 2 ustawy nowelizującej, ze zwolnienia podmiotowego z VAT w 2026 r. będą mogły skorzystać również te podmioty:
- których łączna wartość sprzedaży w 2025 r. przekroczy 200 000 zł, ale nie przekroczy 240 000 zł, oraz
- które rozpoczną działalność w 2025 r. i ich sprzedaż – liczona proporcjonalnie do okresu prowadzenia działalności – będzie w przedziale między 200 000 zł a 240 000 zł.
Jest to istotne zabezpieczenie dla firm, które w 2025 r. nieznacznie przekroczą obecnie obowiązujący limit, ale nie osiągną jeszcze poziomu nowego progu. Dzięki temu nie będą zmuszone do rejestracji jako podatnicy VAT tylko z powodu tymczasowego przekroczenia starego limitu tuż przed jego zmianą.
Kluczowy termin – 1 stycznia 2026 r.
Warto podkreślić, że przepisy nowelizujące i nowe limity zaczynają obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2026 r. Oznacza to, że do końca 2025 r. obowiązuje nadal limit 200 000 zł. Jeżeli więc podatnik w 2025 r. przekroczy tę kwotę, nawet jeżeli nie przekroczy jeszcze 240 000 zł, musi zarejestrować się jako czynny podatnik VAT i rozpocząć stosowanie zasad ogólnych. Dopiero od 2026 r. możliwe będzie skorzystanie z przepisu przejściowego.
Co nie wlicza się do limitu?
Nie każda sprzedaż jest brana pod uwagę przy ustalaniu wartości obrotu. Do limitu nie wlicza się m.in.:
- wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość, która nie podlega VAT w Polsce,
- sprzedaży niektórych towarów i usług zwolnionych z VAT na mocy art. 43 ust. 1 ustawy (z pewnymi wyjątkami),
- sprzedaży środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają amortyzacji,
- niektórych czynności określonych w art. 113 ust. 2 ustawy.
Kto nie może skorzystać ze zwolnienia – katalog wyłączeń
Zwolnienie podmiotowe nie przysługuje wszystkim. Zgodnie z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie to nie dotyczy m.in.:
- podatników dokonujących dostaw towarów akcyzowych (z wyjątkami),
- sprzedających metale szlachetne, antyki i wyroby elektroniczne w systemie sprzedaży na odległość,
- świadczących usługi prawnicze, doradcze (z wyjątkiem rolniczych), jubilerskie oraz windykacyjne,
- sprzedających nowe środki transportu, tereny budowlane, czy świadczących niektóre usługi finansowe.
Podatnicy wykonujący takie czynności muszą być czynnymi podatnikami VAT od pierwszej sprzedaży, niezależnie od wysokości obrotów.
Rezygnacja i utrata prawa do zwolnienia
Przedsiębiorca może w dowolnym momencie zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego, składając formularz VAT-R do urzędu skarbowego. Rezygnacja wchodzi w życie od początku miesiąca wskazanego w zgłoszeniu.
Z kolei utrata prawa do zwolnienia następuje automatycznie w momencie przekroczenia obowiązującego limitu – cała czynność, która spowodowała przekroczenie, musi zostać opodatkowana. Dlatego tak istotne jest bieżące monitorowanie obrotów.
Podsumowanie
Podniesienie limitu obrotu do 240 000 zł od 2026 r. to korzystna zmiana dla najmniejszych przedsiębiorców, która pozwoli większej liczbie podatników skorzystać z uproszczonego rozliczania VAT. Przepis przejściowy przewidziany dla 2025 r. zabezpiecza tych, którzy w starym systemie nieznacznie przekroczą próg 200 000 zł. Niemniej jednak do końca 2025 r. wciąż obowiązują dotychczasowe zasady, a ich naruszenie wiąże się z koniecznością rejestracji jako podatnik VAT. Dlatego warto zachować czujność, a w razie potrzeby – z wyprzedzeniem zaplanować decyzje podatkowe.