Choć estoński CIT oferuje wiele korzyści, takich jak poprawa płynności finansowej czy większa motywacja do inwestowania, wiąże się również z pewnymi obowiązkami, które warto zrozumieć. Jednym z kluczowych zagadnień, na które należy zwrócić uwagę, są tzw. ukryte zyski. Są to specyficzne świadczenia pieniężne i niepieniężne, które mogą podlegać opodatkowaniu nawet wtedy, gdy formalnie nie doszło do wypłaty zysków. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym są ukryte zyski w estońskim CIT, jakie świadczenia są zaliczane do tej kategorii oraz jakie ryzyka podatkowe mogą z tego wynikać.
Wprowadzenie do estońskiego CIT
Estoński CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek, wprowadzony w Polsce w 2021 roku, zyskał popularność jako alternatywna forma opodatkowania dla przedsiębiorstw. Jego główną zaletą jest przesunięcie momentu opodatkowania dochodu do chwili wypłaty zysku wspólnikowi lub wykonania świadczenia na jego rzecz. Dzięki temu spółka może zachować większą płynność finansową i zwiększyć motywację do inwestowania. Jednak jednym z kluczowych pojęć związanych z estońskim CIT są ukryte zyski, które mogą podlegać opodatkowaniu nawet wtedy, gdy zysk nie został formalnie wypłacony.
Ukryte zyski w estońskim CIT
Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, ukrytymi zyskami są świadczenia pieniężne i niepieniężne wykonane przez spółkę na rzecz udziałowców, akcjonariuszy lub wspólników (bezpośrednio lub pośrednio), które wynikają z prawa do udziału w zysku. Mogą one obejmować zarówno działania wykonywane na rzecz wspólników, jak i podmiotów powiązanych bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem. Co ważne, takie świadczenia, mimo że formalnie nie są dywidendami, podlegają opodatkowaniu tak, jakby były dochodami z tytułu wypłaty zysków.
Katalog świadczeń uznawanych za ukryte zyski
W art. 28m ust. 3 ustawy o CIT zawarto przykładowy katalog świadczeń, które mogą być uznane za ukryte zyski. Są to m.in.:
- pożyczki lub kredyty udzielone przez spółkę wspólnikowi,
- odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty związane z kredytami udzielonymi przez wspólnika spółce,
- darowizny wykonane przez spółkę na rzecz wspólników,
- świadczenia wykonane na rzecz fundacji prywatnej lub rodzinnej,
- nadwyżka zwróconej kwoty dopłaty ponad kwotę wniesionej dopłaty,
- wypłaty związane z umorzeniem udziału wspólnika.
Przykłady te jasno pokazują, że ukryte zyski nie zawsze są bezpośrednim transferem pieniędzy. W niektórych przypadkach może to być transfer korzyści o charakterze niepieniężnym, który wynika z prawa wspólnika do udziału w zysku.
Pożyczki jako ukryte zyski
Jednym z najczęściej występujących rodzajów ukrytych zysków jest pożyczka udzielona przez spółkę jej udziałowcowi. W takim przypadku nie tylko kwota główna pożyczki, ale także wszelkie związane z nią odsetki, prowizje i inne opłaty mogą podlegać opodatkowaniu zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Warto podkreślić, że świadczenia te są opodatkowane nawet wtedy, gdy formalnie nie dochodzi do wypłaty dywidendy, ale istnieje związek z prawem do udziału w zysku.
Ukryte zyski a zmniejszenie udziału kapitałowego
Zgodnie z przepisami ustawy o CIT, ukrytymi zyskami mogą być także świadczenia związane z wypłatą zysku wspólnikom w przypadku zmniejszenia ich udziału kapitałowego w spółce. Przykładem może być nadwyżka zwróconej kwoty dopłaty ponad wartość wniesionego udziału kapitałowego. W takim przypadku nawet jeśli formalnie nie dochodzi do dystrybucji zysków, podlega to opodatkowaniu jako dochód z tytułu ukrytych zysków.
Wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą
Warto również zwrócić uwagę na wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, które również mogą podlegać opodatkowaniu w ramach estońskiego CIT. Jak wynika z przepisów, wydatki te obejmują m.in. amortyzację samochodów osobowych, które są wykorzystywane zarówno na cele prywatne, jak i firmowe. W takim przypadku zgodnie z obowiązującymi przepisami na 2023 rok, wydatki związane z samochodami opodatkowane są w wysokości 50%, jeśli samochody są używane zarówno w celach firmowych, jak i prywatnych.
Ukryte zyski lub wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą w spółce na CIT estońskim przyjmujemy w wartościach brutto
Takie stanowisko organu podatkowego podtrzymał sąd administracyjny.
Spółki opodatkowane ryczałtem od spółek (tzw. CIT estoński) płacą podatek dochodowy nie tylko od wypłaconej dywidendy, ale również od innych wypłat na rzecz właścicieli (ukryte zyski) oraz od wydatków, które nie są związane z działalnością gospodarczą.
Kosztami najczęściej kwalifikowanymi do powyższych kategorii są wydatki na eksploatację samochodów, w tym samochodów osobowych. Od powyższych wydatków w różnych konfiguracjach, odliczamy pełny VAT, 50% VAT lub podatek VAT w ogóle nie podlega odliczeniu.
Spółka zadała pytanie dotyczące pojęcia wydatku, o którym mowa w art. 28m ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Czy jest to wartość brutto, wartość netto czy wartość netto powiększona o nieodliczony w wysokości 50% podatek VAT?
Organ podatkowy w wydanej interpretacji stwierdził, że pojęcie wydatku nie jest tożsame z definicją kosztu, gdyż wydatek oznacza wypływ środków pieniężnych z jednostki, a zatem wydatkiem jest wartość brutto. Sąd podzielił stanowisko organu podatkowego oddalając skargę Podatnika. (I SA/Gd 1054/23 – Wyrok WSA w Gdańsku, 21.02.2024 r)
Podsumowanie
Ukryte zyski w estońskim CIT to świadczenia pieniężne i niepieniężne wykonywane przez spółkę na rzecz wspólników, akcjonariuszy lub podmiotów powiązanych, które wynikają z prawa do udziału w zysku. Zgodnie z przepisami, mogą one podlegać opodatkowaniu nawet wtedy, gdy zysk nie został formalnie wypłacony. Dlatego firmy korzystające z estońskiego CIT muszą bardzo precyzyjnie monitorować swoje transakcje i świadczenia, aby uniknąć potencjalnych ryzyk podatkowych w 2024 roku.